Plek 6 – 4,5 miljoen metselstenen

Tijdelijk minder goed bereikbaar i.v.m. de herstelwerkzaamheden op Fort Lunet II.

De Vier Lunetten op de Houtense Vlakte (ten zuidoosten van de stad Utrecht) zijn aangelegd tussen 1822 en 1828.  Omdat de Houtense Vlakte hoger ligt dan de omgeving kan het gebied niet voldoende onder water gezet worden. Op deze van nature zwakke plekken in de waterlinie werden daarom op korte afstand van elkaar vier gelijkvormige verdedigingswerken gebouwd. Het woord Lunet is afkomstig van het Franse ‘lune’ dat maan betekent. In de plattegrond van De Vier Lunetten valt dan ook een halve maanvorm te herkennen. Een lunet is een klein fort met aan de frontzijde twee ‘gebroken’ of geknikte zijden die naar elkaar toelopen in een punt.

Deze punt, ‘de saillant’, is op de vijand gericht. De schuine zijden tot aan de knik heten ‘flanken’. De zijden van de knik tot aan de punt noemen we ‘facen’. De beide knikken en de puntvorm zorgen voor een beter overzicht over schootsveld richting de vijand.

Ingehaald door technologie

Op de hoeken van de zijde die van de vijand is afgekeerd bevinden zich zogenaamde ‘flankkazematten’. Aan de achterzijde (de keel) was het verdedigingswerk afgesloten door een hoge muur met een poort bij de brug. Als de vijand toch nog achter de lunetten kwam kon hij onder vuur genomen worden door musketten door de schietgaten die ook in de flankkazematten te zien zijn. Net als de andere drie lunetten wordt ook Lunet II omringd door een natte gracht.

Zo’n 150 jaar bleven de forten van de Linie van Utrecht in bezit van het Ministerie van Defensie, dat in de 19e eeuw nog het Ministerie van Oorlog heette. Al sinds de Eerste Wereldoorlog was echter duidelijk dat de waterlinie niet meer het unieke verdedigingsmiddel voor Nederland was. Vliegtuigen werden bijvoorbeeld niet belemmerd door het water. Onderhoud werd er, zeker na de Tweede Wereldoorlog, steeds minder gepleegd. In 1974 waren de eerste scheuren in de gevel van kazemat D al zichtbaar.

Einde van de NHW

Eigenlijk is op Lunet II het einde van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zichtbaar. Omdat we dit verval natuurlijk niet door willen laten gaan, worden op dit moment de Vier Lunetten opgeknapt.

In een eerder stadium is al een aantal kazematten op de verschillende lunetten gerestaureerd en deels gereconstrueerd. Nu ligt de grootste aandacht bij de bekledingsmuren, de lage muren rondom de eilanden, maar ook de laatste twee kazematten op Lunet II en Lunet III horen bij het restauratieproject.

Hoe kazemat D op Lunet II zal worden gerestaureerd, is nog niet geheel duidelijk, maar er wordt gezorgd dat het object niet verder vervalt. Belangrijk is dat dit onderdeel van het verhaal van de Waterlinie aan onze kinderen wordt verteld en zichtbaar gemaakt.

Het Lunettenpark: de onontdekte groene parel van Utrecht, op steenworp afstand van het centrum. Hier komen ongerepte natuur en militair erfgoed samen en beleef je elke keer weer iets nieuws.