Tijdens het weekend van 22 en 23 oktober a.s. (tussen 10.00 en 16.00 uur) gaan we op Lunet 1 (Koningsweg 290) zestig jaar terug in de tijd. In dat weekend staan we stil bij de Cuba-crisis in 1962: dé climax van de Koude Oorlog (van ruwweg 1945-1991). Het programma op Lunet 1 is onderdeel van een landelijk programma, nu voor het eerst georganiseerd door de Stichting Cultureel Erfgoed Koude Oorlog. Door veel bijzondere militaire en civiele gebouwen, plekken en musea, waar onder de Nationale Commandobunker op Lunet 1, tegelijk open te stellen, kunnen de verhalen van de Koude Oorlog op locatie worden verteld aan een breed publiek. NOS-verslaggever Kees van Dam opent het Koude Oorlog Weekend op zaterdag om 10.30 uur. Ook zal de Utrechtse stadsdichter Ingmar Heytze een gelegenheidsgedicht voordragen op meerdere momenten op zaterdag.
De Nationale Commandobunker voor de BB (Bescherming Bevolking), in 1955 gevestigd in de linker flankazemat van Lunet 1 in Utrecht, speelde in die tijd een bijzondere rol. De BB werd in 1952 opgericht om hulp te verlenen in een oorlogssituatie die tijdens de Koude Oorlog soms heel dichtbij leek. Brandweerploegen, medische hulpdiensten en een reddingsdienst moesten in actie komen na bombardementen en zelfs na een atoomaanval.
Het commandocentrum maakte eerst gebruik van de 19e-eeuwse onderdelen van het kleine Waterliniefort. De oorlogs- en atoomdreiging was echter zodanig toegenomen dat huisvesting niet meer voldeed. Utrecht bleek de ideale locatie te zijn omdat het een centrale ligging heeft en omdat defensie er een nieuwe telefooncentrale ging bouwen.
In de loop van de vijftiger jaren werd de dreiging van een kernoorlog zo groot dat de BB over nucleair beveiligde commandoposten zou moeten beschikken. Lunet 1 voldeed niet aan deze eis en dus werd in 1960 de opdracht gegeven om een nieuwe betonnen commandopost te bouwen. Een nieuwe grote betonnen bunker is in 1960 gebouwd, onzichtbaar onder een aardedekking en tijdens het Koude Oorlog Weekend open voor publiek.
Spannend programma op Lunet 1 en in de bunker
Lunet 1 is op zaterdag 22 en zondag 23 oktober open voor publiek en biedt diverse activiteiten om bekendheid te geven aan de bijzondere functie en de tijd van de Koude oorlog. Dit doen we met:
-
- Rondleidingen door de gangen van de Commandobunker en andere tot de verbeelding sprekende ruimtes op en rond het fort, met de zender die nog altijd actief is
- Kleine tentoonstelling en lezingen
- Re-enactors die dat weekend in militaire outfits het verhaal uitbeelden
- Militaire voertuigen en spannende verhalen
Bekijk hier het programma!
En om de periode van de jaren ’60 nog meer terug te halen, verzorgen de huidige gebruikers van de Lunet, BUI (Bevordering Utrechtse Improvisatie) en Grounded, verschillende activiteiten. Ze heten u welkom en nemen u mee terug in de tijd met:
- Vergeten Groenten en recepten uit die tijd – de Ossie-augurk en de US burger (nu vega hoor..)
- Hapjes en geuren – Koude Oorlog en warme happen
- Muziek die toen en nu verbindt: jaren ’80 synthesizers en politiek engagement (‘Voordat de bom valt’), maar dan met een moderne blik
- Een auditieve tour door de verhalen van de Commandobunker: nieuwe makers die de geschiedenis een klank geven
Cuba Crisis weer hoogst actueel
De Koude Oorlog was een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e eeuw. Herhaaldelijk deden zich tijdens de Koude Oorlog momenten voor waarbij de vrees rees dat plaatselijke conflicten en confrontaties konden escaleren tot een Derde Wereldoorlog, zoals de Koreaanse Oorlog die uitbrak in 1950, de Hongaarse Opstand in 1956 en de Cubacrisis in 1962.
Het is ruim drie decennia geleden dat de Koude Oorlog tot een abrupt einde kwam. Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie (1991) verdween ook de herinnering aan een tijdperk, dat voornamelijk in het teken stond van de constante dreiging van een alles omvattende nucleaire oorlog.
Stichting Cultureel Erfgoed Koude Oorlog en de talloze vrijwilligers die zich inzetten om Koude Oorlog erfgoed te behouden, namen in het voorjaar van 2021 het initiatief voor dit unieke weekend. Hoewel het idee en initiatief van ver voor de Russische aanval op Oekraïne stammen, bevinden we ons ook nu in een periode in de geschiedenis waar de dreiging van een mondiaal conflict de krantenkoppen bepaalt.
Heeft u interesse in die tijd, in de Koude Oorlog of in belangrijk historische gebeurtenissen?
Kom dan op zaterdag 22 of zondag 23 oktober a.s. naar Lunet 1! Lunet 1 is gratis geopend van 10.00 – 16.00 u.
Bereikbaarheid?
We vragen bezoekers vooral lopend of op de fiets te komen. Ben je toch met de auto? Dan kan je parkeren in de parkeergarage van Stadion Galgenwaard en een stukje te wandelen.
Meer informatie en meedoen?
Heeft u suggesties of verhalen voor het programma, of kent u iemand die op de Commandobunker heeft gewerkt? Neem contact met ons op: menno@ifthenisnow.nl
Stichting BUI
Stichting Bevordering Utrechtse Improvisatie is een platform voor improvisatiekunst in Utrecht. BUI staat voor improvisatie, vertrekkend vanuit muziek en op de randen van dans, beeldende kunst, spoken word of performance art; het liefst allemaal tegelijk. BUI zoekt naar de ruimte waarin kunstenaars zich kunnen ontwikkelen en kunnen onderzoeken, zodat we constant op zoek kunnen zijn naar wat nieuw en spannend is. Om utrechtse (jong)makers en het (inter)nationale improvisatie landschap te verbinden organiseert BUI evenementen zoals Freeplay sessies in Moira en Picnic concerten op de Onderbuik.
Stichting BUI beheert ook creatieve broedplaats De Onderbuik: een oude atoombunker waar een groep jonge muziekkunstenaars werkt om nieuwe, uitdagende ideeën naar het daglicht te brengen.
Grounded
Grounded zet ons militaire erfgoed op Fort Lunet I in om mensen te leren over – en te activeren voor – een nieuwe vorm van bescherming. Door workshops, festivals, markten, goed eten en onze moestuin brengen we mensen in contact met vergeten praktijken omtrent voedsel en de samenleving. Die vergeten praktijken – en nieuwe inzichten – maken ons weerbaarder ten opzichte van klimaatverandering, voedselzekerheid en sociale kwesties. De Waterlinie – gelegen tussen stad en land – wordt bij Grounded ingezet om de stad weer in verbinding te brengen met de natuur, die ons in vorige eeuwen ook bescherming heeft geboden.
Landelijk initiatiefnemer: Stichting Cultureel Erfgoed Koude Oorlog
Stichting Cultureel Erfgoed Koude Oorlog en de talloze vrijwilligers die zich inzetten om Koude Oorlog erfgoed te behouden, namen in het voorjaar van 2021 initiatief voor dit unieke weekend. Hoewel de idee en initiatief van ver voor de Russische aanval op Oekraïne stammen, bevinden we ons ook nu in een periode in de geschiedenis waar het dreigingsniveau van een mondiaal conflict groter wordt.
Voor een totaaloverzicht van alle Koude Oorlog Weekend evenementen: www.KoudeOorlog.nl